Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε τον COVID-19 πανδημία. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, έχουν καταγραφεί περισσότερα από 770 εκατομμύρια κρούσματα COVID, τα οποία έχουν προκαλέσει πάνω από 7 εκατομμύρια θανάτους σε 231 χώρες – σχεδόν 2,2 εκατομμύρια από αυτούς στην Ευρώπη. Άλλες αναφορές εκτιμούν ότι ο αριθμός των θανάτων παγκοσμίως ήταν πολύ μεγαλύτερος, ίσως και υπερδιπλάσιος.
Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα ενός νέου παθογόνου να προκαλέσει άλλη μια παγκόσμια κρίση υγείας. Δεν ξέρουμε τι θα το προκαλέσει ή πότε θα συμβεί, αλλά κανείς δεν αμφιβάλλει ότι θα υπάρξει άλλη πανδημία. Εξάλλου, η ανθρώπινη ιστορία είναι ιστορία πανδημιών. Πέντε χρόνια μετά τον Μάρτιο του 2020, πολλοί από εμάς αναρωτιόμαστε αν είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για μια νέα απειλή. Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Σε κάποιους τρόπους είμαστε, αλλά σε άλλους δεν είμαστε.
Τι μάθαμε;
Η πανδημία COVID-19 πυροδότησε ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο συνεργασίας δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Ποτέ πριν δεν είχαν επενδυθεί τόσο πολλά χρήματα και προσπάθεια από κοινού για την ανάπτυξη εμβολίων. Η ταχύτητα με την οποία σχεδιάστηκαν οι ανοσοποιήσεις mRNA απέδειξε ότι η επιστήμη και η έρευνα λειτουργούν και ότι αν λάβουμε τα σωστά μέτρα, μπορούν να γίνουν σε χρόνο ρεκόρ. Η ταχύτητα τόσο των γραφειοκρατικών διαδικασιών όσο και των ιατρικών δοκιμών θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα για το μέλλον. Αν μπορούσε να γίνει το ίδιο τώρα για να αποκτήσουμε ένα νέο εμβόλιο κατά ασθενειών όπως η φυματίωση.
Η συντονισμένη κοινή αγορά και διανομή εμβολίων στην Ευρώπη ήταν επίσης επιτυχής. Ανατριχιάζει κανείς να φανταστεί πώς θα ήταν τα πράγματα αν τα εμβόλια είχαν γίνει με τον ίδιο τρόπο όπως οι μάσκες. Έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε. Τα περισσότερα από τα ερευνητικά κέντρα του κόσμου διέθεσαν τους ανθρώπινους και τεχνολογικούς πόρους τους για την καταπολέμηση της πανδημίας και υπάρχουν επί του παρόντος περισσότερα από 460.000 επιστημονικά άρθρα σχετικά με το COVID-19 ή το SARS-CoV-2 στη βάση δεδομένων PubMed.
Αυτό είναι τέσσερις φορές περισσότερο από τα άρθρα για την ελονοσία, μια ασθένεια που παλεύουμε εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Γνωρίζουμε περισσότερα για τον SARS-CoV-2 παρά για οποιοδήποτε άλλο παθογόνο. Οι μελέτες έχουν επίσης εξετάσει πολλές άλλες πτυχές της πανδημίας: οικονομικές, κοινωνικές, νομικές, πολιτικές, ηθικές κ.λπ. Επιπλέον, η πρόοδος στην τεχνολογία εμβολίων mRNA έχει επιφέρει επανάσταση στη βιοϊατρική, όχι μόνο για την ανάπτυξη νέων εμβολίων και σκευασμάτων, αλλά ακόμη και για τη θεραπεία του καρκίνου.
One Health
Η προσέγγιση One Health στη δημόσια υγεία αφορά την κατανόηση της σχέσης μεταξύ της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και του πλανήτη. Αν και δεν είναι καινούργιο, η πανδημία του έδωσε νέα ώθηση και αξία. Πάνω από το 75% των νέων παθογόνων που μας επηρεάζουν προέρχονται από ζώα και περιβαλλοντικοί, κλιματικοί και οικολογικοί παράγοντες αυξάνουν αυτή τη ροή μικροοργανισμών.
Αν θέλουμε να προστατευτούμε από μελλοντικές απειλές, πρέπει να παρακολουθούμε τι συμβαίνει στον κόσμο των ζώων και πώς τον επηρεάζει το περιβάλλον. Αυτό απαιτεί επαγρύπνηση και συνεργασία μεταξύ των τομέων της υγείας, της κτηνιατρικής και του περιβάλλοντος. Δύο παραδείγματα δείχνουν ότι μαθαίνουμε εν μέρει το μάθημα: ο έλεγχος της επιδημίας Mpox (παλαιότερα γνωστή ως ευλογιά των πιθήκων) το 2022, που έπληξε 130 χώρες και η συνεχής επιτήρηση του ιού της γρίπης H5N1 στον κόσμο των ζώων.
Πού δεν βελτιωθήκαμε;
Τον Σεπτέμβριο του 2020, ο βιολόγος Juan Ignacio Pérez Iglesias και εγώ ρωτήσαμε πώς είχαμε φτάσει στην κατάσταση στην οποία βρεθήκαμε. Εκείνη τη στιγμή, ορισμένες χώρες στην Ευρώπη οδηγούσαν τόσο στους συνολικούς αριθμούς κρουσμάτων όσο και στους θανάτους αναλογικά με τον πληθυσμό τους και ήμασταν ήδη βυθισμένοι στο δεύτερο κύμα της πανδημίας. Ακόμη και τότε, είχαμε ήδη επισημάνει ορισμένες από τις αιτίες της καταστροφής. Δυστυχώς, πέντε χρόνια μετά, δεν έχουμε ακόμη βελτιωθεί από πολλές απόψεις.
Η αδυναμία των συστημάτων δημόσιας υγείας σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθεί να προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Η πανδημία τόνισε την ανάγκη για ενίσχυση του υγειονομικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, μείωση των λιστών αναμονής, βελτίωση των παιδιατρικών και γηριατρικών υπηρεσιών κ.λπ. Έχουμε σημειώσει μικρή πρόοδο σε αυτούς τους τομείς. Ιδιαίτερα επλήγησαν τα γηροκομεία για ηλικιωμένους. Αν και δεν είναι κέντρα υγείας, οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να ενισχυθούν, καθώς στεγάζουν το πιο ευάλωτο (και όλο και πιο πολυάριθμο) τμήμα του πληθυσμού.
Η έρευνα είναι ζωτικής σημασίας
Η έρευνα μείωσε τη διάρκεια και την ένταση της πανδημίας. Αν και έχουν σημειωθεί μέτριες πρόοδοι, εξακολουθεί να λείπει μια ειλικρινής και αποφασιστική δέσμευση στην επιστήμη. Πρέπει να βελτιώσουμε τα πτυχία της έρευνας, να μειώσουμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια και να αυξήσουμε τη δημόσια-ιδιωτική χρηματοδότηση.
Τα ευρωπαϊκά έθνη δεσμεύτηκαν πρόσφατα σε τεράστια αύξηση των αμυντικών δαπανών—οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί 3%, ή ακόμα και 5% του ΑΕΠ βρίσκονται τώρα στο τραπέζι. Ωστόσο, ένας ιός μπορεί να είναι πιο θανατηφόρος ακόμα και από τον πιο αιμοδιψή δικτάτορα. Αυτό το απλό γεγονός θα πρέπει να ωθήσει τους ηγέτες να πιέσουν για παρόμοια αύξηση των δαπανών για έρευνα και τεχνολογία.
