Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!Ο ύπνος δεν είναι μια κατάσταση στην οποία είμαστε εντελώς απομονωμένοι από το περιβάλλον μας: ενώ κοιμόμαστε, είμαστε σε θέση να ακούμε και να καταλαβαίνουμε λέξεις. Αυτές οι παρατηρήσεις θέτουν υπό αμφισβήτηση τον ίδιο τον ορισμό του ύπνου και τα κλινικά κριτήρια που καθιστούν δυνατή τη διάκριση μεταξύ των διαφορετικών σταδίων του. Αυτά τα ευρήματα αναφέρονται λεπτομερώς σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Neuroscience.
Τι είναι ο ύπνος;
Ο ύπνος γενικά ορίζεται ως μια περίοδος κατά την οποία το σώμα και το μυαλό βρίσκονται σε ηρεμία – σαν να είναι αποκομμένα από τον κόσμο. Ωστόσο, μια νέα μελέτη με επικεφαλής τους Delphine Oudiette, Isabelle Arnulf και Lionel Naccache στο Ινστιτούτο Εγκεφάλου του Παρισιού δείχνει ότι το όριο μεταξύ εγρήγορσης και ύπνου είναι πολύ πιο πορώδες από ό,τι φαίνεται. Οι ερευνητές έχουν δείξει ότι οι συνηθισμένοι κοιμισμένοι μπορούν να συλλάβουν λεκτικές πληροφορίες που μεταδίδονται από μια ανθρώπινη φωνή και να ανταποκριθούν σε αυτές συσπώνοντας τους μύες του προσώπου τους.
Αυτή η εκπληκτική ικανότητα εμφανίζεται κατά διαστήματα κατά τη διάρκεια σχεδόν όλων των σταδίων του ύπνου – όπως τα παράθυρα σύνδεσης με τον έξω κόσμο άνοιξαν προσωρινά σε αυτήν την περίπτωση. Αυτά τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι μπορεί να είναι δυνατή η ανάπτυξη τυποποιημένων πρωτοκόλλων επικοινωνίας με άτομα που κοιμούνται για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς αλλάζει η νοητική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Στον ορίζοντα: ένα νέο εργαλείο για πρόσβαση στις γνωστικές διαδικασίες που αποτελούν τη βάση τόσο του φυσιολογικού όσο και του παθολογικού ύπνου.
Χίλιες και μία παραλλαγές συνείδησης
“Ακόμα κι αν φαίνεται οικείο επειδή τον επιδιδόμαστε κάθε βράδυ, ο ύπνος είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο φαινόμενο. Η έρευνά μας μάς έχει διδάξει ότι η εγρήγορση και ο ύπνος δεν είναι σταθερές καταστάσεις: αντίθετα, μπορούμε να τις περιγράψουμε ως ένα μωσαϊκό συνειδητής και φαινομενικά ασυνείδητες στιγμές”, εξηγεί ο Lionel Naccache, νευρολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Pitié-Salpêtrière και νευροεπιστήμονας.
Είναι απαραίτητο να αποκρυπτογραφηθούν οι μηχανισμοί του εγκεφάλου που βρίσκονται κάτω από αυτές τις ενδιάμεσες καταστάσεις μεταξύ της εγρήγορσης και του ύπνου. «Όταν είναι απορυθμισμένα, μπορεί να σχετίζονται με διαταραχές όπως υπνοβασία, υπνική παράλυση, παραισθήσεις, το αίσθημα ότι δεν κοιμάσαι όλη τη νύχτα ή αντίθετα ότι κοιμάσαι με τα μάτια ανοιχτά», δήλωσε η Isabelle Arnulf, επικεφαλής του Sleep Pathology.
Για να διακρίνουν μεταξύ της εγρήγορσης και των διαφορετικών σταδίων του ύπνου, οι ερευνητές χρησιμοποιούν συνήθως φυσιολογικούς δείκτες όπως συγκεκριμένα εγκεφαλικά κύματα που γίνονται ορατά μέσω ηλεκτροεγκεφαλογραφίας. Δυστυχώς, αυτοί οι δείκτες δεν παρέχουν μια λεπτομερή εικόνα του τι συμβαίνει στο μυαλό των ατόμων που κοιμούνται. Μερικές φορές, έρχονται σε αντίθεση με τις μαρτυρίες τους.
Ένα παιχνίδι μεταξύ ασυνειδησίας και διαύγειας
Για να εξερευνήσουν αυτή τη λεωφόρο, οι ερευνητές στρατολόγησαν 22 άτομα χωρίς διαταραχές ύπνου και 27 ασθενείς με ναρκοληψία, δηλαδή άτομα που βιώνουν ανεξέλεγκτα επεισόδια υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα άτομα με ναρκοληψία έχουν την ιδιαιτερότητα να έχουν πολλά διαυγή όνειρα, στα οποία γνωρίζουν ότι κοιμούνται. μερικοί μπορούν μερικές φορές ακόμη και να διαμορφώσουν το σενάριο των ονείρων τους όπως θέλουν.
Επιπλέον, εισέρχονται εύκολα και γρήγορα στον ύπνο REM (το στάδιο όπου εμφανίζεται το διαυγές όνειρο) κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθιστώντας τους καλούς υποψηφίους για τη μελέτη της συνείδησης κατά τη διάρκεια του ύπνου υπό πειραματικές συνθήκες. «Μια από τις προηγούμενες μελέτες μας έδειξε ότι η αμφίδρομη επικοινωνία, από τον πειραματιστή στον ονειροπόλο και αντίστροφα, είναι δυνατή κατά τη διάρκεια του διαυγούς ύπνου REM», εξηγεί η Delphine Oudiette.
Λεπτομέρειες της μελέτης
«Τώρα, θέλαμε να μάθουμε εάν αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να γενικευθούν σε άλλα στάδια του ύπνου και σε άτομα που δεν βιώνουν διαυγή όνειρα». Οι συμμετέχοντες στη μελέτη κλήθηκαν να πάρουν έναν υπνάκο. Οι ερευνητές τους έκαναν ένα τεστ «λεξικής απόφασης», στο οποίο μια ανθρώπινη φωνή πρόφερε μια σειρά από πραγματικές και κατασκευασμένες λέξεις. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να αντιδράσουν χαμογελώντας ή συνοφρυώνοντας για να τους κατηγοριοποιήσουν σε μία ή την άλλη από αυτές τις κατηγορίες.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος, παρακολουθούνταν με πολυυπνογραφία – μια ολοκληρωμένη καταγραφή της δραστηριότητας του εγκεφάλου και της καρδιάς, των κινήσεων των ματιών και του μυϊκού τόνου. Όταν ξυπνούσαν, οι συμμετέχοντες έπρεπε να αναφέρουν εάν είχαν ή όχι ένα διαυγές όνειρο κατά τη διάρκεια του υπνάκου τους και αν θυμήθηκαν να αλληλεπιδράσουν με κάποιον.
“Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες, είτε ήταν ναρκολεπτικοί είτε όχι, ανταποκρίθηκαν σωστά στα λεκτικά ερεθίσματα ενώ παρέμεναν κοιμισμένοι. Αυτά τα συμβάντα ήταν σίγουρα πιο συχνά κατά τη διάρκεια επεισοδίων διαυγών ονείρων, που χαρακτηρίζονταν από υψηλό επίπεδο επίγνωσης. Ωστόσο, τα παρατηρήσαμε περιστασιακά και στις δύο ομάδες κατά τη διάρκεια όλων φάσεις ύπνου”, λέει η Isabelle Arnulf.
Αμφισβήτηση του δόγματος του αποσυνδεδεμένου ύπνου
Διασταυρώνοντας αυτά τα φυσιολογικά και συμπεριφορικά δεδομένα και τις υποκειμενικές αναφορές των συμμετεχόντων, οι ερευνητές έδειξαν επίσης ότι είναι δυνατό να προβλεφθεί το άνοιγμα αυτών των παραθύρων σύνδεσης με το περιβάλλον, δηλαδή τις στιγμές που οι κοιμώμενοι ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στα ερεθίσματα. Ανακοινώθηκαν από μια επιτάχυνση της εγκεφαλικής δραστηριότητας και από φυσιολογικούς δείκτες που συνήθως συνδέονται με πλούσια γνωστική δραστηριότητα.
«Σε ανθρώπους που είχαν ένα διαυγές όνειρο κατά τη διάρκεια του ύπνου τους, η ικανότητα να ανταποκρίνονται στις λέξεις και να αναφέρουν αυτή την εμπειρία κατά το ξύπνημα χαρακτηριζόταν επίσης από μια συγκεκριμένη ηλεκτροφυσιολογική υπογραφή. Τα δεδομένα μας υποδηλώνουν ότι οι διαυγείς ονειροπόλοι έχουν προνομιακή πρόσβαση στον εσωτερικό τους κόσμο και ότι αυτή η αυξημένη επίγνωση επεκτείνεται στον έξω κόσμο», εξηγεί ο Lionel Naccache.
