Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!Έχετε χάσει ποτέ κάθε αίσθηση του χώρου και του χρόνου όταν διακοσμείτε ξανά ένα δωμάτιο; Τι θα λέγατε να είστε τόσο συγκεντρωμένοι ενώ παίζετε ένα όργανο που οι ανησυχίες που σας βάραιναν πριν από ένα λεπτό μόλις εξατμίστηκαν; Τότε μάλλον έχετε βιώσει τη «ροή». Η ροή είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στην ψυχολογία για να περιγράψει μια κατάσταση αυξημένης συγκέντρωσης, κατά την οποία είστε πλήρως απορροφημένοι σε μια δραστηριότητα. Υπάρχει κάπου ανάμεσα στην πλήξη και το άγχος – συνήθως βιώνεται κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που είναι κάπως προκλητικές αλλά εξακολουθούν να ανταποκρίνονται στα επίπεδα δεξιοτήτων μας.
Όταν βιώνουμε τη ροή, τείνουμε να είμαστε ιδιαίτερα αποτελεσματικοί, νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο και ξεχνάμε τον χρόνο. Η ροή είναι συχνά μια θετική εμπειρία. Θα μπορούσε λοιπόν να κάνει καλό για την ψυχική μας υγεία; Αυτό είναι ένα ερώτημα που αντιμετωπίζουν επί του παρόντος οι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου και εμένα.
Έννοιες όπως η ροή υπάρχουν εδώ και καιρό, πάρτε για παράδειγμα την «πόλωση της προσοχής»» που είναι μια κατάσταση αυξημένης εστίασης που προτάθηκε από την Ιταλίδα παιδαγωγό Μαρία Μοντεσσόρι στις αρχές του 20ου αιώνα. Αλλά η σύγχρονη, επιστημονική εκδοχή της ροής ήταν που αναπτύχθηκε από τον Αμερικανό ουγγρικής καταγωγής ψυχολόγο Mihály Csíkszentmihályi τη δεκαετία του 1970.
Μερικοί άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην εμπειρία ροής από άλλους, κάτι που εν μέρει οφείλεται σε ατομικές διαφορές στις γενετικές προδιαθέσεις, αλλά και σε παράγοντες στο περιβάλλον μας. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν τις συνθήκες των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων στις οποίες συμμετέχουμε, τους περισπασμούς που βιώνουμε και τις ψυχικές μας καταστάσεις.
Η ροή προκαλεί ψυχική υγεία;
Έχει προταθεί ότι το να είσαι επιρρεπής στη ροή μπορεί να σχετίζεται με πολλά θετικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης ψυχικής και καρδιαγγειακής υγείας. Αυτές οι συσχετίσεις έχουν γενικά ερμηνευθεί ως στοιχεία για τη ροή που προκαλεί τέτοιες προστατευτικές προσπάθειες. Αυτά τα προτεινόμενα οφέλη της ροής οδήγησαν τις πρώτες εταιρείες να δουν επιχειρηματικές ευκαιρίες και να προσφέρουν εκπαίδευση που προάγει τη ροή. Ωστόσο, αυτό μπορεί να είναι λίγο πρόωρο.
Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες διαθέσιμες έρευνες δεν επιτρέπουν συμπεράσματα σχετικά με τις αιτιώδεις επιπτώσεις της ροής στην ψυχική ή σωματική υγεία. Αυτό συμβαίνει επειδή η έρευνα βασίστηκε κυρίως σε μικρά μεγέθη δειγμάτων και σε δεδομένα που αναφέρθηκαν από τον ίδιο τον εαυτό. Και τόσο η προδιάθεση για εμφάνιση προβλημάτων ροής όσο και τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι εν μέρει κληρονομικά. Οι συγκεκριμένες προδιαθέσεις μας, μαζί με το περιβάλλον και τις εμπειρίες μας, θα επηρεάσουν τον τρόπο που τα πηγαίνουμε στη ζωή, συμπεριλαμβανομένου του εάν αντιμετωπίζουμε προβλήματα ροής ή ψυχικής υγείας.
Αλλά το πώς ακριβώς συνεργάζονται τα γονίδια και το περιβάλλον μας είναι ακόμα ως επί το πλείστον άγνωστο. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιοι οικογενειακοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των γενετικών προδιαθέσεων ή του περιβάλλοντος της πρώιμης παιδικής ηλικίας, μπορεί να επηρεάσουν τόσο το πόσο επιρρεπείς είμαστε στη ροή όσο και την ψυχική μας υγεία. Σε αυτήν την περίπτωση, οι συσχετισμοί που αναφέρθηκαν δεν θα ήταν άμεσα αιτιώδεις, αλλά μάλλον σε έναν τρίτο παράγοντα που προκαλεί και τα δύο, όπως γονίδια ή συγκεκριμένες εμπειρίες παιδικής ηλικίας.
Νευρωτισμός
Ένας άλλος τέτοιος τρίτος παράγοντας θα μπορούσε να είναι μια έννοια που ονομάζεται «νευρωτισμός». Ο νευρωτισμός είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που περιγράφει την τάση μας να είμαστε συναισθηματικά ανισορροπημένοι και να ερεθιζόμαστε εύκολα. Τα άτομα με υψηλές βαθμολογίες νευρωτισμού είναι πιο επιρρεπή σε στρες και ψυχολογικά προβλήματα, καθώς και σε καρδιαγγειακά και άλλα σωματικά νοσήματα.
Ταυτόχρονα, είναι διαισθητικά λογικό ότι η ανησυχία, το άγχος και η συναισθηματική αστάθεια είναι παράγοντες που θα σας εμποδίσουν να εισέλθετε σε εμπειρίες ροής. Έτσι, είναι πολύ πιθανό οι προδιαθέσεις μας, συμπεριλαμβανομένου του νευρωτισμού, να επηρεάζουν τόσο την ικανότητά μας να βιώνουμε τη ροή όσο και την ψυχική μας υγεία. Εάν στη συνέχεια διερευνήσουμε τη σχέση μεταξύ ροής και ψυχικής υγείας χωρίς να λάβουμε υπόψη τον νευρωτισμό -όπως έχουν κάνει οι περισσότερες έρευνες- θα παρατηρούσαμε μια συσχέτιση. Αλλά αυτό πραγματικά οδηγείται από τον νευρωτισμό.
Μαζί, αυτό εγείρει το ερώτημα: μπορεί η ροή να προστατεύσει πραγματικά από ορισμένα προβλήματα υγείας; Αυτή η ερώτηση διερευνήθηκε πρόσφατα από τη μαθήτριά μου Emma Gaston στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, Αυστραλία, και με συν-επίβλεψη εμένα και τη Laura Wesseldijk, μια ανώτερη ερευνήτρια στην ομάδα μου στο Max Planck Institute for Empirical Aesthetics (MPIEA) στη Φρανκφούρτη του Μάιν. Γερμανία. Η εργασία μας δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Translational Psychiatry.
Ο νευρωτισμός επηρεάζει τις παρατηρούμενες συσχετίσεις μεταξύ ροής και ψυχικής υγείας – και εάν οικογενειακοί παράγοντες όπως το γενετικό ή το πρώιμο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να παίξουν κάποιο ρόλο. Επίσης, για πρώτη φορά, η μελέτη δοκίμασε το αντίστροφο. εάν τα προβλήματα ψυχικής υγείας οδηγούν σε λιγότερη ροή. Αυτό έγινε χρησιμοποιώντας πραγματικές διαγνώσεις από 9.300 άτομα στο σουηδικό μητρώο ασθενών.
